Japonya'dan Yükselen Fenomen; Anime ve Mangalar

Özgün Tasarım Anime

Manga, Japonca çizgi roman anlamına gelmekte ve Japonya’da üretilen çizgi romanlardır.

Anime ise animasyon anlamına gelip, Japonya’da üretilen çizgi filmlerdir.

Mangalar ve mangalardan genellikle onlardan esinlenerek yapılan animeler, Japon tarihi çerçevesinde kültürlerine ve günümüzde ekonomik getirilerine büyük önem vermektedirler.

18.yüzyılın sonlarında Japonya’da ukiyo-e adı verilen popüler olan ahşap baskı resimler mangaya dayanmaktadır. Ukiyo-e’lerde günlük yaşamdan esintiler, doğa manzaraları, tarihi olaylar ile fantastik yaratıklar tasvir edilmiştir.

Manga kelimesinin ilk defa kullanımı; Katsushika Hokusai’nin 1814 yılında yayımladığı Hokusai Manga adlı 4000’den fazla çizim yaparak çeşitli konulardan oluşturduğu eserinde manga kelimesini ilk defa kullanan olmuştur.

Batının yayılmacı politikasından 19. yüzyıl sonlarında Japonya etkilenmiş ve ilk gazeteler yayımlanırken içeriklerinde karikatürlere yer verilmiştir. 

    Bu karikatürler siyasi mizah, sosyal eleştiri ve popüler kültür konularından oluşmuştur.

20.yüzyılın başlarında Japonya’da çocuklara yönelik çizgi romanlar yaygınlaşmıştır. Bu çizgi romanlarda macera, spor, bilim kurgu ve fantezi gibi türler işlenmiştir.

İlk animasyon denemesi;

• 1917 yılında Oten Shimokawa tarafından üretilen Imokawa Mukuzo Genkanban no Maki adlı kısa film, Japonya’nın ilk animasyon filmidir.

20. yüzyılın ortalarında ise Japonya’da anime sektörü gelişerek televizyon yayınlarında anime filmlerinin gösterimleri artmıştır. Toplumda popülaritesi artan anime filmler için özel stüdyolar kurulmuş, anime sanatçıları yetiştirilmiştir.

İlk Renkli Animasyon Denemesi;

• 1952 yılında Astro Boy mangasının 1963 yılında anime olarak uyarlanması ile Japonya’nın ilk renkli animasyon serisi de ortaya çıkmıştır.

Manga’dan animeye geçişin 20. yüzyıl ortalarından sonuna dek diğer örnekleri şunlardır:

1. Kimba the White Lion (1965-1967); Osamu Tezuka tarafından yazılan ve çizilen bir manga, beyaz bir aslan olan Kimba’nın (Leo) ormanın kralı olma mücadelesini anlatır. Manga, 1965-1967 yılları arasında animeye uyarlanmış ve Japonya’nın çekilen ilk renkli animesidir. Ülkemizde Kimba, Beyaz Aslan adıyla yayınlanmıştır.
   
   
2. Speed Racer (1967-1968); Tatsuo Yoshida tarafından yazılan ve 1966-1968 yılları arasında yayınlanan bir manga, Speed adlı genç bir yarışçının maceralarını anlatır. Manga, 1967-1968 yılları arasında Tatsunoko Production tarafından animeye uyarlanmıştır. Ülkemizde ise Hızlı Yarışçı adıyla yayınlanmıştır.
   
   
3. Lupin III (1971); Monkey Punch tarafından yaratılan ünlü hırsız Arsen Lüpen’in torunu olan Lupin III’ün maceralarını anlatır. Mangası 1967-1969 yıllarında yayınlanmış, 1971-1972 yılları arasında Tokyo Movie tarafından animeye uyarlanmıştır. Beş parti halinde 2019 yılına kadar anime dizi ve film yapımları bulunmaktadır.
   
   
4. Doraemon (1973); Fujiko F. Fujio tarafından yaratılan ve 1970-1996 yılları arasında manga serisi yayınlanan eserdir. Gelecekten gelen mavi bir robot kedi olan Doraemon’un, Nobita adlı bir çocuğun hayatını değiştirmek için yaptığı maceraları anlatır. 1973-1974 yılları arasında animeye uyarlanmıştır. Ülkemizde ise Doraemon adıyla yayınlanmıştır.
   
   
5. Mobile Suit Gundam (1979); Yoshiyuki Tomino tarafından yaratılan ve 1979-1980 yılları arasında yayınlanan anime serisidir. Seri, uzay kolonilerinde yaşayan ve Dünya Federasyonu’na karşı savaşan Zeon Cumhuriyeti ile Dünya Federasyonu arasındaki savaşı anlatır. Dev robotlar olan mobil suitlerin kullanıldığı savaş sahneleri bulunmaktadır. Yıllar boyunca günümüze kadar süren yayın süreci devam etmektedir.
   
   
6. Dragon Ball (1986); Akira Toriyama tarafından yaratılan ve 1984-1995 yılları arasında yayınlanan bir manga serisi, Son Goku adlı bir maymun kuyruklu çocuğun maceralarını anlatır. 1986-1996 yılları arasında Toei Animation tarafından animeye uyarlanmıştır. Ülkemizde ise Dragon Ball ve Dragon Ball Z adlarıyla yayınlanmıştır. Günümüz tarihlerine kadar çeşitli serileri 2018 yılına kadar sürmüştür.
   
   
7. Akira (1988); Katsuhiro Otomo tarafından yaratılan ve 1982-1990 yılları arasında mangası, 1988 yılında animesi yayınlanan eserdir. 2019 yılında Neo-Tokyo adlı bir kentte geçen ve telekinetik güçlere sahip gençlerin maceralarını anlatır.
   
   
8. Sailor Moon (1992); Naoko Takeuchi tarafından yazılan ve 1991-1997 yılları arasında mangası, 1992-1997 arasında anime serisi yayınlanan eserdir. Ay Savaşçısı olarak bilinen ve güneş sisteminin koruyucuları olan genç kızların maceralarını anlatır. Günümüz yakın tarihine kadar devam serileri ve anime filmleri de yapılmıştır. Ülkemizde ise Ay Savaşçısı ismiyle yayınlanmıştır.
   
   
9. Pokemon (1997); Satoshi Tajiri tarafından yaratılan ve 1996 yılında oyun olarak yapılan seridir. Oyundan sonra anime, manga, film, oyuncak, kart oyunları ile günümüz popülaritesi devam eden bir seridir. Hayali yaratıklar olan pokemonları yakalayan, eğiten ve savaştıran insanların dünyasını anlatır. Yayın süreci devam etmektedir ve ülkemizde de yayınlanmıştır.
   
   
10. One Piece (1999); Eiichiro Oda tarafından yaratılan ve 1997 yılından beri Weekly Shonen Jump dergisinde yayınlanan bir manga serisidir. Korsan Kral Gol D. Roger’ın bıraktığı efsanevi hazine One Piece’i arayan Monkey D. Luffy adlı bir korsanın ve mürettebatının maceralarını anlatır. Seri, manga dışında anime, film, oyun ve oyuncak gibi farklı alanlarda da yayınlanmıştır ve günümüzde devam etmektedir. Her pazar günü yayınlanır ve Eiichiro Oda ile yapılan birçok röportajda bitiş tarihi 2014 yılında sorulduğunda muhtemelen 10 yıl içerisinde biteceği söylenmesine rağmen kesin bitiş tarihi bulunmamaktadır. Başlarsanız ömrünüzün yetmesine izin veremeyebilecek bir bölüm serisi olduğunu hatırlatmak isterim.

Anime filmlerinde genellikle manga eserleri uyarlanır veya orijinal senaryolar kullanılır. Anime filmlerinde bilim kurgu, aksiyon, dram, romantizm, komedi ve korku gibi türler işlenir.

20. yüzyılın sonlarında Japonya’da manga ve anime kültürü zirveye ulaşmıştır. Manga ve anime eserleri hem Japonya’da hem de dünyada büyük ilgi görmüştür. Farklı yaş gruplarına, cinsiyetlere, düşünce ve zevklere hitap etmektedir.

Manga ve anime kültürü 21. yüzyılda da devam etmektedir. Bu dönemde manga ve anime eserleri daha çeşitli ve kaliteli hale gelmiştir.

Manga ve anime eserleri farklı alt türlere ayrılmıştır. Örneğin; 

• Shonen manga ve anime, genç erkeklere yönelik macera, spor ve aksiyon türlerini içerir. Naruto, One Piece ve Dragon Ball Z bunlara örnektir.

• Shojo manga ve anime ise genç kızlara yönelik romantizm, dram ve fantezi türlerini içerir. Sailor Moon, Cardcaptor Sakura ve Fruits Basket bunlara örnektir.
  
  
• Seinen manga ve anime ise yetişkin erkeklere yönelik psikolojik, gerilim ve korku türlerini içerir. Death Note, Monster ve Berserk bunlara örnektir.
  
  
• Josei manga ve anime ise yetişkin kadınlara yönelik gerçekçi, duygusal ve dramatik türlerini içerir. Nana, Honey and Clover ve Paradise Kiss bunlara örnektir.

Manga ve anime eserleri hem eğlendirici hem de eğitici olabilir.

Manga ve anime eserleri sayesinde Japon kültürü, tarihi, mitolojisi, felsefesi, dili ve değerleri hakkında bilgi edinebilirsiniz. Ayrıca manga ve anime eserleri hayal gücünüzü geliştirebilir, yaratıcılığınızı artırabilir, duygusal zekanızı yükseltebilir ve sosyal becerilerinizi geliştirebilir.

Manga ve anime kültürünü keşfetmek isteyenler için birçok seçenek vardır. İlgi alanınıza göre farklı türlerdeki manga ve anime eserlerini izleyebilir, okuyabilir veya onlardan uyarlanan oyunlar, filmler, kitaplar veya müzikalleri de deneyebilirsiniz.

Anime ve manga sektörü, Japonya'nın en büyük kültürel ihracatlarından biridir.(Kaynak)

Anime ve manga eserleri, dünya çapında milyonlarca hayran tarafından izlenir, okunur ve satın alınır. 

Anime ve manga sektörünün 2019 yılında elde ettiği gelirin 1.17 trilyon yeni (yaklaşık 10.6 milyar dolar) Japonya dışından elde edildiği açıklanmıştır.(Kaynak)

Toplam gelir ise 2.51 trilyon yen (yaklaşık 23 milyar dolar) olarak açıklanmıştır. Bu rakam, 2018 yılına göre %15,1 artış göstermiştir.

1. LİSANSLAMA veTELİF HAKLARI
   
   Gelir kaynakları arasında en büyük paya sahiptir. Yurt içi ve yurt dışındaki yayın hakları, oyunları, oyuncakları, giyim eşyaları ve diğer ürünleri kapsar. 
   2019 yılında 1,33 trilyon yen (yaklaşık 12 milyar dolar) gelir elde etmiştir. Bu rakam, 2018 yılına göre %20,8 artış göstermiştir.
   
   
2. İNTERNET YAYINCILIĞI
   
   Gelir kaynakları arasında ikinci sırada yer alan kategoridir. Anime ve manga eserlerinin online platformlarda izlenmesini veya okunmasını sağlayan servisleri kapsar.
   2019 yılında 688 milyar yen (yaklaşık 6 milyar dolar) gelir elde etmiştir. Bu rakam, 2018 yılına göre %28 artış göstermiştir.
   
   
3. CANLI EĞLENCELER
   
   Gelir kaynakları arasında üçüncü sırada yer alan kategoridir. Müzikalleri, konserleri, tiyatroları ve tematik parkları kapsar.
   2019 yılında 77 milyar yen (yaklaşık 700 milyon dolar) gelir elde etmiştir. Bu rakam, 2018 yılına göre %8 artış göstermiştir.
   
   

Tüm bu gelir gruplarına bakarken 2022 verileri şöyledir;
Anime Satış Geliri: 25.62 Milyar Dolar,

Manga Satış Geliri: 21.52 Milyar Dolar.

Toplamda: 47.14 Milyar Dolar ile 2022 Yılında dünya ülkeleri ile kıyaslandığında bu sektör 28. sırada yer almaktadır.(Kaynak)